Rodzaje i metody zagarnięcia mienia w obiektach chronionych.

   Odpowiedzialność karna za zagarnięcie mienia (ostatnio, w ujęciu dosłownym) uregulowana była przez ustawę z dnia 19 kwietnia 1969 roku – Kodeks Karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94), gdzie art. art. 199 kk, 200 kk, 201 kk i 202 kk ustawodawca przewidział wysokie kary za zagarnięcie mienia społecznego (państwowego), mienia spółdzielczego oraz mienia innej organizacji. Nie chodziło tylko o mienie mające postać materialna, ale także o prawa majątkowe, jeżeli zamach doprowadzał do uszczuplenia mienia społecznego, przy jednoczesnym przysporzeniu sobie przez sprawcę lub inną osobę korzyści majątkowej przez kradzież, przywłaszczenie, oszustwo lub inne wyłudzenie (art. 120 § 8 d.kk).

Należy zaznaczyć, że w ustawodawstwie PRL, zgodnie z założeniami ustrojowymi państwa realnego socjalizmu, mienie społeczne podlegało szczególnej ochronie, gdyż traktowano je jako ekonomiczną podstawę ówczesnego ustroju.

Zagarnięcie mienia społecznego podlegało znacznie surowszym sankcjom niż kradzież lub przywłaszczenie mienia prywatnego. Dopiero nowelizacje d. kk w latach 1994 i 1995 zrównały sankcje za przestępstwa przeciwko mieniu społecznemu i prywatnemu Wprowadzony ustawą z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553) przewidział już jednolitą ochronę mienia – bez względu na typ własności.

   Aktualnie za najbardziej klasyczne przestępstwo przeciwko własności jest kradzież. W ujęciu art. 278 § 1 kk polega ona na zaborze cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia. Przez zabór rozumie się wyjęcie rzeczy spod władztwa dotychczasowego posiadacza (nie musi on być właścicielem czy posiadaczem samoistnym, chodzi więc o faktyczne posiadanie) w zamiarze postąpienia z tą rzeczą jak ze swoją własną (używania, zbycia itp.).

Jeżeli sprawca zaboru nie działa w celu przywłaszczenia, lecz samowolnego użycia cudzej rzeczy, dopuszcza się jedynie wykroczenia z art. 127 kw. Gdyby jednak to samowolne używanie dotyczyło pojazdu mechanicznego, czyn stanowi przestępstwo z art. 289 kk.

   Art. 278 § 2 kk rozciąga odpowiedzialność przewidzianą dla kradzieży rzeczy na bezprawne uzyskanie cudzego programu komputerowego, jeżeli sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Te same zasady odpowiedzialności dotyczą również kradzieży energii elektrycznej lub innej albo karty bankomatowej uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego (art. 278 §5 kk).

   Kodeks karny nieco inaczej traktuje kradzież stanowiącą wypadek mniejszej wagi (art. 278 § 3 kk), przez co należy rozumieć nie tylko małą wartość przedmiotu zaboru, lecz także szczególne okoliczności zasługujące na uwzględnienie np. kradzież artykułów żywnościowych, pieniędzy na zakup leków przez sprawcę znajdującego się w nędzy.

Należy przy tym uwzględnić, że kradzież rzeczy (ale nie programu komputerowego, energii, karty bankomatowej) o wartości nie przekraczającej 250 zł, jest wykroczeniem (art. 119 kw). Jednak, pomimo wartości rzeczy nie przekraczającej 250 zł, czyn jest przestępstwem jeżeli przedmiotem zaboru jest broń, amunicja, materiały wybuchowe, sprawca kradnie z włamaniem albo używa przemocy lub groźby do dokonania kradzieży albo w celu utrzymania w swoim posiadaniu skradzionej rzeczy (art. 130 kw).

Jeżeli sprawca kradnie rzecz (z wyjątkiem programu komputerowego) na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

   Prawo przewiduje również kwalifikowane typy kradzieży (zabór rzeczy znacznej wartości, rzeczy stanowiącej dobro o szczególnym znaczeniu dla kultury, kradzież z włamaniem). 

Kradzież z włamaniem (art. 279 kk) zachodzi wówczas, gdy sprawce zabiera cudza rzecz w celu przywłaszczenia, w następstwie usunięcia przeszkody materialnej (wyważenie drzwi, zerwanie kłódki, usunięcie plomby, otwarcie zamka drzwi podrobionym albo nawet oryginalnym lecz skradzionym kluczem.

   Do najczęściej spotykanych kradzieży mienia na szkodę chronionego obiektu (zakładu produkcyjnego) zaliczyć należy drobne kradzieże pracownicze i kradzieże popełniane przez osoby nie będące pracownikami zakładu, oraz kradzieże będące skutkiem współsprawstwa kilku osób współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego.

Czynnikami wpływającymi na stan zagrożenia kradzieżami są:

• ograniczona dostępność do niektórych towarów w obrocie rynkowym (choćby ze względu na cenę),
• duże możliwości „upłynniania” kradzionego mienia.                                                                  

   W ochrananianych zakładach produkcyjnych często wypracowane są przez zorganizowane grupy przestępcze metody tworzenia nadwyżek w produkcji.. Dochodzi do tego poprzez zaniżanie jakości produkowanych wyrobów, oszustwa na miarze, wadze, wilgotności, liczbie, oszukiwanie odbiorców itp.

Wyprowadzanie nadwyżek z terenu zakładu w celu ich „upłynniania” najczęściej występuje

z wykorzystaniem środków transportu, poprzez:

• wywożenie nadwyżek ukrytych
• wywożenie nadwyżek przy okazji legalnego wywozu tego samego rodzaju towaru,
• zawyżania wagi (tary) środków transportu

Do przyczyn sprzyjających dokonaniu kradzieży przez pracowników chronionego zakładu produkcyjnego zaliczyć należy:

• nieskuteczny nadzór i brak kontroli przestrzegania reżimów produkcyjnych,
• wadliwa dokumentacja ruchu materiałów wewnątrz zakładu,
• brak kontroli w magazynach,
• nieskuteczna kontrola ruchu materiałowego powodowana m.in. porozumieniami przestępczymi sprawców kradzieży z pracownikami ochrony,
• zła organizacja służb ochrony i ograniczone umiejętności pracowników ochrony
• w ujawnianiu i zapobieganiu kradzieżom.